تاریخچه صنعت برق کشور

در سال 1264 ناصر الدین شاه توسط آقای حاج محمد حسن امین الضرب یک مولد از نوع گرام به قدرت 3 کیلووات را به منظور روشنایی بخشی از کاخ سلطنتی برای نخستین بار وارد ایران کرد. سوخت این مولد زغال سنگ بود. در سال 1279  به دستور مظفر الدین شاه یک دستگاه مولد برق با قدرت 12 اسب بخار توسط آقای حاج محمد باقر میلانی معروف به رضایف خریداری شد. این مولد در سال 1281 نصب و از به منظور تأمین روشنایی حرم حضرت رضا (ع) استفاده گردید .

تهران تا سال 1282 هجری شمسی فاقد برق بود. در این سال قراردادی دایر بر تأسیس کارخانه چراغ برق بخاری و آجر پزی مابین حاج حسین آقاامین الضرب و دولت موقت در 17 فصل منعقد شد که مهر و امضاء امین الدوله و مشیر الدوله رادر پای خود داشت. کارخانه برق حاج امین الضرب تقریبا شش ماه بعد از صدور فرمان مشروطین آماده بهره برداری گردید و بر طبق اطلاعیه ای آماده پذیرش مشترکان شد. چنان که از نام موسسه ، یعنی اداره چراغ برق بر می آید انرژی برق در ابتدا تنها برای تأمین روشنایی به کار می رفت به همین علت تولید برق تنها به پنج تا هفت ساعت اول شب محدود می شد.

تا سال 1341 برای مدیریت برق کشور، سازمان واحدی وجود نداشت و تصمیمات کلان از طریق وزارت کشور در سازمان برنامه و بودوجه به شهرداریها و موسسات خصوصی دولتی متولی برق در شهرستانها ابلاغ و اعمال می شد. در واقع اصلی ترین سازمان مربوط به برق ایران ، تشکیل وزارت آب و برق است که در سال 1342 انجام شد. در طی سالهای متمادی دارای فراز و نشیب ها و تغیراتی در این مجموعه رخ داد که اکنون به صورت وزارت نیرو اداره می شود.

روشهای متداول بهره برداری از نیروگاه های کشور

در طول تاریخ صنعت برق ، نیروگاه های کشور با روشهای گوناگون زیر بهره برداری شده اند  : 

• بهره برداری و تعمیر و نگهداری نیروگاه ها ( عمدتا دیزلی ) توسط بخش خصوصی از جمله شهرداری ها انجام می شده است . (تا اوائل دهه
  • بهره برداری و تعمیر و نگهداری نیروگاه ها ( عمدتا دیزلی ) توسط بخش خصوصی از جمله شهرداری ها انجام می شده است . (تا اوائل دهه 40)
  • بهره برداری، تعمیر ونگهداری نیروگاههابه دست دولت با جذب نیرو و مدیریت مستقیم آن انجام می شد( تا سال 1370)
  • بهره برداری و تعمیر و نگهداری نیروگاه ها با واگذاری بخشی از اختیارات به نیروگاه ها به صورت خودگردان انجام می شد. (چند سالی از دهه 70)
  • ایجاد شرکتهای مدیریت تولید نیروگاه ها و انجام کلیه فعالیت های o&m توسط این شرکت ها در وزارت نیرو( از ابتدای دهه 70 )
  • واگذاری بهره برداری نیروگاه خصوصی بصورت full O&M به یک شرکت خارجی (نیروگاه رودشور در دهه 80 )
  • واگذاری مالکیت و بهره برداری نیروگاه به بخش خصوصی داخلی مانند نیروگاه زرگان (در دهه 80 )
  • تشکیل شرکت O&M توسط شرکت مپنا و بهره برداری نیروگاه های تحت پوشش توسط شرکت مذکور
  • تحولاتی که از ابتدای سال70 در نحوه اداره نیروگاهها ایجاد گردید با هدف تعدیل نیروی انسانی و افزایش سطح بهره وری صورت پذیرفته واین تحولات همچنان با خصوصی سازی و واگذاری دیگر نیروگاهها ادامه دارد.